وظایف امامت (قرآن)امام نسبت به مردم وظایفی دارد که باید به آنها عمل کند در اینجا به چند نمونه از وظایف امام اشاره می‌کنیم. ۱ - دعوت به توحیدبازگشت مردم به توحید و عبادت الهی، هدف از استمرار امامت در نسل ابراهیم علیه‌السّلام است: واذ قال ابرهیم لابیه وقومه... الا الذی فطرنی فانه سیهدین و جعلها کلمة باقیة فی عقبه لعلهم یرجعون. در حدیثی از امام صادق علیه‌السّلام «کلمة باقیة فی عقبه» به امامت تا روز قیامت تفسیر شده است. حضرت ابراهیم علیه‌السلام نه تنها در حیات خود طرفدار اصل توحید و مبارزه با هر گونه بت پرستی بود، بلکه تمام تلاش و کوشش خود را به کار گرفت که کلمه توحید همیشه در جهان باقی و برقرار بماند، چنان که در آیه بعد می‌گوید: او کلمه توحید را کلمه باقیه در فرزندان و اعقاب خود قرار داد تا به سوی خدا بازگردند. جالب اینکه امروز تمام ادیانی که در کره زمین دم از توحید می‌زنند از تعلیمات توحیدی ابراهیم علیه‌السلام الهام می‌گیرند، و سه پیامبر بزرگ الهی موسی علیه‌السلام و عیسی علیه‌السلام و محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله از دودمان او هستند، و این دلیل صدق پیشگویی قرآن در این زمینه است. درست است که قبل از ابراهیم علیه‌السلام انبیای دیگری همچون نوح علیه‌السلام با شرک و بت پرستی مبارزه کردند و جهانیان را به سوی توحید دعوت نمودند، ولی کسی که به این کلمه استقرار بخشید، و پرچم آن را همه جا برافراشت ابراهیم علیه‌السلام بت شکن بود. ۲ - هدایت گریهدایتگری و راهنمایی به فرمان الهی، از اهداف اعطای امامت از سوی خدا است: وجعلنـهم ائمة یهدون بامرنا... وجعلنا منهم ائمة یهدون بامرنا... جمله" يَهْدُونَ بِأَمْرِنا" در حقيقت وسيله شناخت امامان و پيشوايان حق، در برابر رهبران و پيشوايان باطل است. هدایت گری و ایصال به مطلوب، از وظایف امامت است: و جعلناهم ائمة یهدون بامرنا... با توجه به این که امامت پس از احراز نبوت به پیامبران مزبور اعطا شده، استفاده می‌شود که این هدایت، ویژه و برای رساندن انسان‌ها به سر منزل مقصود است.زیرا هدایت به معنای نشان دادن راه مستقیم در زمان نبوت آن پیامبران نیز بوده است. وجعلنا منهم ائمة یهدون بامرنا... از نظر شیعه امامیه، امام معصوم (علیه‌السلام) همه وظایفی را که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برعهده داشت، عهده‌دار است، اما بر او وحی تشریعی نازل نمی‌شود. امام معصوم افزون بر وظیفه‌اش در رفع مخاصمات و امر قضا و جهاد و گرفتن زکات و خمس وظایف مهم دیگری نیز دارد و آن حفظ دین و شرع مقدس و رهبری مردم در ظاهر اعمال و باطن آن است. اهل‌سنت، وظیفه امام را اقامه حدود الهی و حفظ مرزهای اسلام و بیت‌المال مسلمین و حل شبهات در عقاید دینی و حفظ عقاید شمرده‌اند. امام خمینی نیز حفظ و نگهبانی از دین و بیان آن و تعلیم به مردم، اجرای حدود، گرفتن مالیات، نصب قاضی و والی و دفاع از حدود و مرزهای کشور اسلامی را از وظایف امام می‌شمارد. [۱۴]
خمینی، روح‌الله، کشف الاسرار، ص۱۲۷و ۱۳۴، تهران، بی‌تا.
ازاین‌جهت است که امام معصوم (علیه‌السلام) وظیفه اجرای قانون را داراست؛ زیرا لازم است برای اجرای قانون شخصی برگزیده شود، تا هرج و مرج در فهم و اجرای قانون پیش نیاید و مقصود اصلی از دین نیز قانون‌گذاری است ازاین‌جهت بدون امام معصوم (علیه‌السلام) قانون‌گذاری لغو و بیهوده است و با امامت است که دین کامل و تبلیغ به سرانجام می‌رسد و این معنای آیه (الْیَوْمَ اَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ) است و اگر امامت آن‌گونه که خداوند دستور داده بود اجرا می‌شد این‌همه اختلاف در اصول و فروع و جنگ‌ها در کشورهای اسلامی رخ نمی‌داد. [۱۷]
خمینی، روح‌الله، کشف الاسرار، ص۱۳۵، تهران، بی‌تا.
افزون بر این امام خمینی قیام علیه ستمگران و تلاش جهت ایجاد حکومت اسلامی و بسط عدالت اجتماعی را از جمله احکام اولیه اسلام و مقدم بر احکام فرعیه، مانند نماز و روزه و حج می‌داند. ایشان تحمل سختی‌ها و ناملایماتی، همچون شهادت، حبس، شکنجه، تبعید و مسمومیت‌های ائمه (علیهم‌السّلام) را در جهت مبارزه علیه ستمگران می‌داند. امام خمینی در بیان وظایف امام معصوم (علیه‌السلام) افزون بر بیان معارف و راهنمایی ظاهری مردم، معتقد است امام معصوم (علیه‌السلام) ولایت رهبری باطنی اعمال را نیز به عهده دارد و اوست که حیات معنوی مردم را تنظیم می‌کند و حقایق اعمال را به‌سوی خداوند سوق می‌دهد. به اعتقاد امام خمینی، امام معصوم واسطه دریافت فیض الهی بر بندگان است و دارای مقام خلافت کلی الهی است که خلافت تکوینی است و به‌موجب آن جمیع عالم در برابر او خاضع‌اند. [۲۰]
خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۲۴۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۳ - پانویس۴ - منبع• مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۴، ص۲۲۷، برگرفته از مقاله «وظایف امامت». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |